Over Stress
zondag, 1 maart 2015
Stress betekent niets anders dan spanning of druk. Van oorsprong is het een term uit de bouw: stress is de kracht die wordt uitgeoefend op een voorwerp. Of stress schadelijk is hangt af van hoeveel belasting iets (of iemand) aan kan. Zelfs metaal krijgt haarscheurtjes als het te eenzijdig of constant wordt belast. Dat geldt dus ook voor mensen.
Als we het over stress hebben, dan gaat het meestal over ongezonde druk: een teveel aan spanning. Maar stress is niet altijd ongezond.
Stress is een hele natuurlijke, en ook gezonde reactie van het lichaam. Iedereen krijgt dagelijks wel te maken met een vorm van stress. Op het werk helpt gezonde stress je om goed te presteren. Het maakt je alert, geconcentreerd en efficiënt. De spanning maakt het lichaam ook klaar voor actie en dat is nodig om te kunnen reageren op bedreigende situaties.
Ook met de spanning die je voelt tijdens een sportwedstrijd of als je een auto-ongeluk net weet te voorkomen is niets mis.
Even terug in de tijd.
De menselijke fysiologie is 200,000 jaar oud en is eigenlijk gericht op jagen en door de steppen lopen. Ons lichaam is gemaakt om te overleven in heel andere omstandigheden dan degene waar we ons tegenwoordig in bevinden (stad, kantoor, computer, en andere prikkels…). Ons lichaam reageert op potentiële gevaren door zich in een staat van paraatheid (stress) te brengen om te overleven.
Alleen zijn de gevaren niet meer dezelfde als 200,000 jaar geleden.
Ons stresssysteem beschermt ons nog steeds tegen gevaar. Het reageert echter niet alleen op reëel gevaar zoals een auto die tegen hoge snelheid het voetpad nadert net terwijl we oversteken, maar op alles wat we als een bedreiging ervaren. We reageren nu ook meer op bedreigingen van psychische aard. En als dat ook tijdelijke stress zou zijn, is dat helemaal niet erg. Maar meestal is deze stress langdurig van aard.
In het moderne leven krijgen we veel informatie binnen en is er sprake van een permanente druk om te presteren en te produceren. We worden met allerlei stressbronnen geconfronteerd: tegenslagen, problemen op het werk, geldzorgen, spanningen binnen relaties, de toekomst van onze kinderen, zorgen over onze gezondheid, enz.
En dat leidt tot dezelfde emotionele reacties als die we duizenden jaren geleden hadden bij de aanblik van een dinosaurus. Als dit voortdurend gebeurt is dat uitputtend en schadelijk voor ons lichaam en gaat het ten koste van ons vermogen helder en constructief te denken.
Stress is een vorm van spanning die in het lichaam van mensen of dieren optreedt als reactie op externe prikkels, die gevolgd wordt door een bepaald patroon van fysieke reacties (hormoonhuishouding, zenuwstelsel, immuunsysteem, verhoogde bloeddruk, hoofdpijn, slapeloosheid, vechten/vluchten) en die ook een psychische component heeft (prikkelbaarheid, depressiviteit, besluiteloosheid, …). Vaak ontstaat ook een ander gedrag. Sommige mensen vluchten in eten, sigaretten of drank. Anderen gaan meer praten, worden cynisch of krijgen last van concentratieproblemen.
Hoe ga jij om met stress?
- Maak je je vaak zorgen? Over deadlines, doelstellingen, budgetten, je relatie, de toekomst van je kinderen, je gezondheid, je werk, …
- Geraak je ‘s avonds moeilijk in slaap? Lig je nog uren te woelen en te piekeren?
- Voel je je ‘s morgens nog moe?
- Ben je vaak onrustig en ongeduldig tegenover collega’s of gezinsleden?
- Reageer je vaak geïrriteerd als iets niet gaat zoals je wenst en overreageer je soms, vooral tegenover degenen die dicht bij je staan?
- Heb je last van hoofdpijn, maagklachten, verzuurde spieren en gewrichten, verstoorde eetlust, vermoeidheid of weinig energie, hoge bloeddruk, verlaagde immuniteit?
- Hoe is het gesteld met je concentratie, zelfbeeld, humeur, angst, vertrouwen?
Als je op bovenstaande vaak „ja” hebt geantwoord, speelt STRESS je parten!
Stressklachten zijn vaak in eerste instantie waarschuwingssignalen voor burn-out, depressie of andere nadelige gevolgen voor je gezondheid (80% van alle ziekten hebben een correlatie met ongezonde stress volgens het American Stress Institute), je relaties, je functioneren, je prestaties, je emotioneel leven, … Voor de meeste mensen zijn stress en zorgen de voornaamste oorzaken waardoor ze niet perfect gelukkig kunnen zijn.
Zorgen, verlies, werkdruk, conflicten, vervelende mensen en situaties, negatieve gedachten, angst, onzekerheid brengen je lichaam en geest de hele dag onder stress. Het probleem is dat je systeem dit gevoel van stress gewoon wordt en als normaal begint te beschouwen, je merkt het niet meer en plots … één enkele gebeurtenis kan je hele wereld op zijn kop zetten en een draaikolk van negatieve gevolgen veroorzaken. Elke keer dat je dit onbehagen ervaart en vasthoudt, moeten de hersenen overuren doen en extra energie verbruiken om te kunnen blijven functioneren. Je denkt dat je hard werkt omdat je zoveel energie gebruikt om overeind te blijven.
- Zoals studenten die zo hard studeren voor hun examens en zich zoveel zorgen maken om te falen dat ze een black-out krijgen op het moment dat de examenvragen gesteld worden.
- Zoals een medewerker die zich zo goed heeft voorbereid voor een presentatie van zijn of haar project die begint te beven en stotteren op het moment dat hij of zij aan het woord komt.
Het zijn deze gebeurtenissen die nauwelijks opgemerkt doch regelmatig voorkomen die de wereld een angstaanjagende plaats maken om in te leven. En als je niet leert om met deze spanningen om te gaan, kan de opeenhoping van stress gevaarlijk worden, zelfs fataal. Bovendien wijzen statistieken uit dat mensen die permanent onder druk moeten presteren, meer fouten maken en slachtoffer zijn van ongevallen.
Oefening
Ga eens rustig op een stoel zitten, twee voeten naast elkaar op de grond, rug recht tegen de leuning. Sluit je ogen, ontspan je gelaat en concentreer je op je ademhaling. Adem drie keer diep in en langzaam uit. Ontspan je schouders, je gelaat, handen op je schoot.
Wat merk je?
Voel je dat de stress even wegglijdt en dat de spanning vermindert? Dat betekent dat je heel de tijd spanning in je spieren ophoudt zonder dat je het merkt.
Doe deze korte eenvoudige oefening enkele keren per dag.
In een volgend artikel zal ik meer vertellen over het autonoom zenuwstelsel.